Het logo • De geschiedenis, van het ontstaan tot de laatste uitdagingen
Wanneer we kijken naar het verleden, zegt dat wat gebruik van logo’s betreft weinig over de toekomst. Wie had ooit verwacht dat Twitter een X als logo of herkenningsteken zou kiezen? De geschiedenis van het logo is eigenlijk voor iedereen een zeer interessant verhaal.
Het is een stukje geschiedenis van ons allemaal. Dit verhaal start bij zegels, zegelringen en het brandmerken van vee en handelswaar. Vervolgens gaat het via de eerste logo’s die ‘nog steeds miljoenen waard zijn’ naar een tijd waarin een nieuw logo vrijwel niets meer waard is, maar wel heel veel kan kosten.
We gaan op pad… terug in de tijd!
Dit blogartikel is een vervolg op de in de volgende box genoemde artikelen. Het kan interessant zijn om deze eerst te lezen, maar waar nodig verwijzen we sowieso met handige linkjes naar specifieke informatie in dat artikel.
Wat staat er vandaag op het reisprogramma?
De ‘Zomer van het Logo en de Huisstijl’ is een luchtige én fascinerende serie die jou deze zomer meeneemt op een reis door de boeiende wereld van visuele merkidentiteiten. We reizen via (nieuwe) inspirerende inzichten, komen langs praktische tips en delen ook nog mooie reisverhalen.
Na een uitgebreid bezoek aan Huisstijl, zijn we alweer even aanbeland op onze hoofdbestemming: het wereldberoemde Logo. Hier kunnen we ons hart ophalen, want er is zó veel te zien.
Na onze eerste bezichtiging van Logo, rondritten door de districten Beeldmerk en Woordmerk, bezichtigen we vandaag Geschiedenis van Logo. Stap maar weer snel in!
Excursie of uitstapje gemist?
Dan vind je alle verslagen hier.
Eerst meer weten?
Lees dan:
- Wat is een logo? En is het nog wel van deze tijd?
- Wat is een beeldmerk, pictogram- en/of icoon-logo? En de waarde ervan?
- Wat is een woordmerk, monogram en/of logogram? En de waarde ervan?
Of ga naar het overzicht van alle blogartikelen over branding. Als wij je op de hoogte mogen houden van nieuwe artikelen over branding en gerelateerde onderwerpen, meld je dan direct even aan voor de gratis e‑mailalert. Klik hier.
De oudheid
Voor de eerste logo’s gaan we terug in de tijd en wel een flink aantal eeuwen. Logo’s zijn altijd een belangrijk onderdeel geweest van branding en de visuele communicatie van merken, maar dat niet alleen Ook families waren visueel te herkennen aan hun ‘logo’. Denk maar eens aan de familiewapens en zegelringen.
In de oudheid* waren er nog geen zegel‘ringen’, maar wel zegels en die werden vaak gemaakt van was of klei. Dit is een tijd van wijdverbreide ongeletterdheid. De eerste zegels zijn gevonden in het oude Mesopotamië en stammen van ongeveer 5.000 jaar geleden.
Familiewapens en zegels worden gezien als de voorlopers van onze moderne logo’s.
Een zegel toonde een afbeelding of symbool dat uniek was en stond voor de eigenaar. Ze werden dus voornamelijk gebruikt om eigendommen te markeren en documenten te verzegelen. Ook hieraan was de eigenaar te herkennen.
In de zegel was en is vaak het familiewapen terug te zien, óf een herkenbaar onderdeel daarvan. Later kwamen de zegelringen. We mogen zegels beschouwen als de voorlopers van moderne logo’s.
Dit is ook de tijd dat brandmerken van vee begon. Dit om dezelfde reden en met hetzelfde principe: het markeren van eigendommen.
* In de context van de westerse geschiedenis en dit verhaal verwijst ‘de oudheid’ naar de periode van het oude Griekenland en het oude Rome. Deze tijd duurde van ongeveer 3.000 jaar voor Christus tot de val van het West-Romeinse rijk in 476 na Christus. Het omvat de bloei van de Griekse filosofie, de opkomst van het Romeinse rijk en de verspreiding van hun invloed over grote delen van Europa, Noord-Afrika en Azië. Daarna volgden de middeleeuwen. Lees meer.
Middeleeuwen
In de middeleeuwen werd het brandmerken van vee in Europa pas gebruikelijk. De herkenbaarheid van de eigenaar moest ook voorkomen dat het vee gestolen werd. Daarnaast werd het ingezet om de kwaliteit van het vlees te identificeren en om te zorgen dat men de juiste prijs ervoor kreeg.
Ambachtsgilden, boeren en andere handelaren begonnen symbolen te gebruiken om zich te onderscheiden en diefstal te voorkomen
In deze tijd gebruikten ook handelaren en ambachtslieden vaak een herkenbaar symbool om hun handelswaar te markeren. Deze ‘beeldmerken’ werden op producten gestempeld, geschilderd of gebrand en worden gezien als een vroege vorm van branding.
De middeleeuwen vormen ook de tijd dat de ambachtsgilden (niet te verwarren met vrijmetselarij) en handelsgroepen deze symbolen gaan gebruiken. Dit deden ze om hun leden te onderscheiden en zich te onderscheiden van concurrenten. Het merkenspel is begonnen.
Industrialisatie
Spreek je over industrialisatie, dan worden vaak de 19e en 20e eeuw bedoeld. In deze tijd wordt veel handwerk vervangen door machines en vindt massa-productie zijn oorsprong. De industriële ontwikkelingen volgen elkaar in een hoog tempo op.
Bij massa-productie hoort massa-marketing, want bedrijven werden door de concurrentie gedwongen om zich te onderscheiden en dus te bouwen aan een sterk merk. Om zich te onderscheiden van de concurrentie begonnen bedrijven hun producten te voorzien van de merknaam en het logo, maar dit was natuurlijk nog lang niet genoeg.
In de regel gold: hoe sterker de merkidentiteit, hoe sterker je marktpositie.
Ook de in 1796 uitgevonden boekdrukkunst werd in de 19e eeuw steeds populairder. Was het eerst enorm belangrijk voor de ontwikkeling van de grafische kunst (lithografie) en het kunnen dupliceren van documenten (boekwerken), werd het nu vooral populair vanwege de massa-media.
Drukwerk werd het platform voor de reclame en dus om je merk verder en breder te communiceren dan je voorgevel en je producten.
Dit is natuurlijk ook de tijd van het drukken van de eerste briefpapieren. Familiewapens prijkten bovenaan en gecentreerd daaronder stond vaak de naam. Tegelijkertijd werd in de Verenigde Staten – met de opkomst van de veehouderij in het westen daarvan – het brandmerken van vee gebruikelijk.
Aan het einde van deze periode had je al typemachines en moesten er steeds meer verplichte gegevens op het briefpapier. De gecentreerde logo’s begonnen boven de links uitgelijnde brieven een onrustig beeld te vormen.
Het is niet raar dat de industrialisatie logo’s naar een hoger niveau tilde en huisstijlen werden geïntroduceerd.
De industrialisatie eiste dus grote herkenbaarheid van veraf. Dit gaat verder dan het brandmerken van het product en de voorgevel. Dit betekende zorgen voor een goede grafische (visuele) uitstraling én reclame maken. Dit betekende ook dat je moest zorgen voor een heel goed logo.
De eerste moderne logo’s waren vaak nog eenvoudig en bestonden – hoe gek ook – uit alleen tekst. Kijken we naar de bekendste en grootste merken, dan is de eerste die van Coca-Cola en stamt uit 1887. In 1898 volgt Pepsi Cola en 2 jaar later komt Shell met zijn eerste schelp.
Dit is ook de tijd dat de eerste auto’s op de markt kwamen, allemaal met hun eigen embleem. Mercedes-Benz (± 1902), Ford (± 1903), Audi (± 1909), Chevrolet (± 1911), BMW (± 1917), Volkswagen en Toyota (beide ± 1937), zijn een greep daaruit.
Het woordmerk van Kodak (± 1935) en het monogram-logo van IBM (± 1947) waren ook heel sterk en gingen decennia lang mee. Rond dezelfde tijd introduceerde McDonald’s zijn eerste logo of woordmerk (± 1940).
Wij weten dat je woorden als massa-productie en monogram-logo ook aan elkaar mag schrijven, maar doen dat ‘online’ om 2 weloverwogen redenen niet. Lees meer.
Halverwege de 20e eeuw
Ondertussen is de wereld halverwege de 20e eeuw aanbeland. Logo’s zijn nu nog belangrijker voor organisaties dan voorheen. Dit dankzij de introductie van televisie en andere massa-media die hals over kop groeiden.
Adverteren was de bom om de zichtbaarheid van het merk en het product te vergroten. Dit was in die tijd de manier om de herkenning van het merk te vergroten en om een emotionele band met de consument op te bouwen.
Halverwege de 20e eeuw werd er steeds meer geëxperimenteerd met kleur. Krachtige logo’s als die van Apple, Nike, Pepsi en McDonalds zijn daar briljante voorbeelden van.
Andere nog steeds vrij bekende merken vulden bovenstaand rijtje aan. Organisaties begonnen ook steeds meer te experimenteren met kleur, vorm en typografie in hun logo’s. Zo introduceerde Nike in 1971 de swoosh en in 1977 volgde Apple met zijn gekleurde appel. Deze logo’s zijn kenmerkend voor deze periode.
Andere bekende logo’s uit die tijd zijn: Sony (± 1946, linksbovenaan op onderstaande afbeelding), Honda (± 1948), Adidas (± 1949), Burger King (± 1954), Starbucks (± 1971) en Microsoft (± 1975). De eerste geel met rode ‘M’ van McDonalds werd ook in deze periode geïntroduceerd (± 1961), net als het logo van Pepsi met de rood-wit-blauwe cirkelvorm (± 1975).
Digitalisatie
En toen was daar eind jaren negentig het internet of ‘het web’ met dank aan de razendsnelle ontwikkeling van digitale technologie. De ene na de andere website zag het daglicht. Dit vroeg om gebruiksvriendelijkheid en om logo’s op nieuwe manieren te gebruiken.
Al snel kreeg menig webdesigner door dat linksboven voor het logo de beste plek was en dat het logo hiervoor bij voorkeur zo plat (liggend) als mogelijk moest zijn. Een enkeling probeerde het nog op een andere plek.
Het internet stelde nieuwe eisen aan logo’s en voegde er ook weer nieuwe functies aan toe.
Creatief of niet, de website werd dan vaak niet begrepen en dat is op zijn zachtst gezegd: not good for business. Het logo betekende immers ook al snel ‘terug naar home’. Dit werd een soort van internet-protocol.
Steeds meer minimalistische logo’s
De online plek voor het logo leidde tot een trend van eenvoudige en minimalistische logo’s. Vaak werd er dan gekozen voor een woordmerk. Denk maar aan die van Google (1998), LinkedIn (2003), Facebook (2004) en menig ‘luxury brand’.
Veel bestaande logo’s die bestonden uit een woordmerk en een beeldmerk of alleen een beeldmerk werden aangepast voor het web of voor alle uitingen. Nu kwam het beeldmerk (vaak) links van het woordmerk te staan en niet meer per se erboven. Bovendien moest op iedere website nu dus wel een logo, al was het maar om terug naar home te gaan.
Logo hype of logo madness?
Iedereen die een website bezat – al was het maar voor je reisverslag – moest nu een logo. We kwamen in een soort logo hype, logo graze of logo madness terecht en die resulteerde in een overload aan logo’s in een wereld overvol met informatie.* Ja, je voelt de bui vast al hangen.
Logo’s zijn nu werkelijk overal om ons heen en we nemen ze niet tot nauwelijks meer waar. Ze zijn een integraal onderdeel van ons dagelijks leven geworden en dus betekenen ze niet veel meer voor ons. Ze zijn vaak niet veel meer dan een kenmerk voor de herkenning van een merk… en dat is natuurlijk ook belangrijk!
* Naar de overload aan informatie waarmee we momenteel dagelijks worden overspoeld, maken we tijdens deze ‘Zomer van het Logo en de Huisstijl’ ook nog maar liefst 2 uitstapjes. Wil je deze niet missen? Meld je dan direct even aan voor de gratis e‑mailalert. Klik hier.
Merken liggen nu onder een vergrootglas
Naast alle informatie waar je als logo tussenuit moet zien te steken, staan merken niet meer zo hoog in aanzien als een eeuw geleden. Zeker op dit moment niet meer. Dankzij de corona-crisis en andere perikelen lijkt het vertrouwen in overheid, media en merken op een dieptepunt.
Daaraan kan een logo weinig veranderen. Merken liggen nu net als de overheid en de media onder een vergrootglas. Dit vraagt wel om een geheel andere benadering van de doelgroep(en).
Als je als merk nu met een duur nieuw logo komt aanzetten, zit de kans er dik in dat het publiek korte metten met het merk maakt.
Bron: Design Week – The logo is dead, long live the brand world
Of ze nou een mooi logo hebben of niet, merken moeten sowieso doen wat ze beloven. Maakt het merk een misstap? Dan wordt het merk door het publiek op het matje geroepen. Of ze nou een geweldig logo hebben of niet, een merk is nu gewoon veel meer dan dat.
Het oude loslaten
Toch besteden organisaties nu nog steeds veel tijd en geld aan het ontwerpen en promoten van hun logo’s. Ze klampen zich vast aan de voorbeelden en successen van weleer en hopen hiermee (serieus) nog steeds een blijvende indruk te maken bij consumenten.
Naast dat ze de veranderde consument niet willen of kunnen zien, zien ze ook niet dat door de miljoenen logo’s die er al zijn, nieuwe logo’s amper nog aandacht krijgen. Zeker in de huidige markt met enorm veel kleine ondernemingen (zzp’ers en start-ups) krijg je geen ruimte en tijd meer om grote herkenbaarheid te creëren als een eeuw of meer geleden.
De tijd om als Coca-Cola, Albert Hein, Nike, Apple en McDonalds met een logo je merk te bouwen, is gewoon voorbij.
Make your mark
Maar goed die nieuwe CEO die moet ook zijn punt maken en zo snel als mogelijk zorgen voor zijn legacy. Een beetje jammer, dat deze mensen vaak niet meer de toekomst zijn en niet kunnen lezen en schrijven met het internet als Gen Z dat kan.
Bovendien is niet iedereen een visionair en willen we te graag geloven in de mooie beloften van een geweldig ontwerpbureau.
Daarnaast is deze tendens spijtig voor de duizenden start-ups. Je kunt je daarbij afvragen of zij het budget hebben om een logo zo uit te rollen om de A-merken naar de troon te steken? Het merendeel van de huidige start-ups is binnen enkele jaren opgekocht, gefuseerd of gewoon bankroet.
Ook nieuwe kansen
Toch zijn er in de huidige tijd ook voordelen voor logo’s te bedenken. Dankzij de opkomst van social media en online marketing hebben organisaties natuurlijk flink wat manieren om hun logo’s te gebruiken erbij gekregen en dit kan allemaal bijdragen aan een krachtigere merkidentiteit.
Logo’s reduceren momenteel steeds meer tot alleen naambeelden en logo-grammen, zoals de X van Twitter.
Maar hoe we het ook wenden of keren, vandaag de dag vormt het logo nog steeds vaak een belangrijk onderdeel van de branding en de marketing-strategieën van organisaties over de hele wereld. Maar eigenlijk zijn we min of meer weer terug in de tijd van de zegels.
Een logo is momenteel niet meer dan een herkenningsteken of een van de herkenningstekens van het merk… op een paar waanzinnige iconen na dan.
De toekomst
Naast alle genoemde argumenten vragen wij ons regelmatig af wat er de komende jaren gaat gebeuren? Wat gaat er gebeuren nu iedereen websites en apps steeds vaker via smartphones benadert? Het logo mag daarop niet te breed zijn, wat weer lastig is voor lange namen.
Wellicht mogen de logo’s straks weer wat hoger, maar dan heb je ook weer minder ruimte voor het tonen van de content. Weet jij het? Het logo van Zilveren Kruis is in ieder geval alweer een stuk hoger dan begin deze eeuw.
Hoe zal het logo-design zich verder ontwikkelen? Wie nieuwsgierig blijft en via ons de trends blijft volgen, komt niet voor verrassingen te staan.
Daarnaast zie je logo’s reduceren tot logogrammen. De zojuist geïntroduceerde X van Twitter illustreert dit op een mooie manier. Toch is Twitter niet de eerste, merken als ASOS, Facebook, Fila, Google, LinkedIn, Netflix en Vinted gingen het merk al (lang) stilletjes voor.
Waarheen dit gaat bewegen en wat de toekomst ons gaat brengen? Dáár zijn wij in ieder geval heel erg benieuwd naar en houden dit natuurlijk scherp in de gaten. Wat daarvan interessant is om met onze lezers te delen, zullen we zeker delen via bijvoorbeeld dit blog.
Onze toekomstplannen
In volgende blogartikelen in deze luchtige én fascinerende serie van de ‘Zomer van het Logo en de Huisstijl’ nemen we je verder mee op reis. We reizen steeds verder door de boeiende wereld van visuele identiteiten.
Dompel jezelf deze zomer onder in een zee van creativiteit en zet het merk in het zonnetje!
De komende dagen gaan we op koopjesjacht! Ja zekers. We gaan langs bij 10 top-merken waarvoor het logo een koopje was. Daarna bewonderen we ook nog wereldberoemde merken waarvan de oprichters de logo’s zelf ontwierpen en gaan zelfs nog langs bij Walt Disney!
En dan zijn we alweer dik over de helft, maar nog lang niet uitgekeken in en rondom het wereldberoemde Logo. We bezoeken straks eerst Informatie-overload en bekijken daar de zeer indrukwekkende Cijfers van Toen en Nu. Daarna gaan we op zoek naar de 10 sleutels tot succes van een goed Logo (of Woordmerk) en komen natuurlijk ook nog langs plekken met volop Inspiratie.
Excursie of uitstapje gemist? Of verder inzoomen?
Dan vind je het overzicht met alle verslagen hier.
Hoe zorg je dat je verder niets meer mist?
Wil je deze en andere blogartikelen om van het merk, de website en/of de app een succes te maken niet missen? Dan is het geen slecht idee om je onderaan – voorbij de volgende box – even aan te melden voor de gratis e‑mailalert. Tenminste, als je dat nóg niet gedaan hebt. Je ontvangt dan van ons een melding wanneer er een nieuw artikel online staat.
Zo mis je niets en zien we jou hier morgen of anders binnenkort weer terug. Tot gauw!
Wij helpen ook met logo’s
Je hebt een logo nodig? Dat kan. the Content Care Company biedt logo’s, logo’s én… logo’s. Oftewel: beeldmerken, woordmerken en combinaties hiervan. Maar ook voor een restyling, refresh of redesign van het logo kun je bij ons terecht, want een groot deel van onze roots liggen nog steeds in de grafische wereld en de wereld van merken bouwen (branding).
Per merk verschilt wel onze aanpak. Wil je snel resultaat voor weinig geld? Dan kan dat. Wil je liever een logo als onderdeel van de merkwereld en die dus geheel aansluit bij de corporate identity? Dan kan dat ook. Het resultaat is afhankelijk van de wensen, de doelen, de doelgroep(en) én natuurlijk van het budget. Wat het ook wordt, wij gaan altijd voor het beste resultaat.
Je kunt ons bereiken via: [nummer opgeheven].
Huisstijl in een dag
Wil of moet je lager inzetten? Kijk dan eens bij Dagje Huisstijl. In een dag maken we samen met jou het logo en pakken we ook nog andere zaken op. We werken zelfs jouw eigen ideeën uit. Je gaat nooit met lege handen naar huis.
Over de auteur
Nancy Moorman
Nancy Moorman noemt zichzelf het liefst ‘gewoon’ contentmaker of merkenbouwer, maar dit dekt niet de lading van wat ze onze klanten biedt. Ze zit al jaren in het vak en is door haar karakter zeer breed onderlegd en altijd even toegewijd. Nancy begon ooit als werktekenaar, maar schoolde al snel bij tot copywriter.
Daarna deed de Mac zijn intrede in de grafische wereld en Nancy verkende als een van de eersten de mogelijkheden. Dat doet ze eigenlijk met alles. Voor onze klanten kijkt ze ook altijd naar de beste oplossingen en is daarbij dus niet wars van innovaties. Geen detail verliest ze uit het oog en… wat beter kan, kan beter!
Mis nooit meer een artikel met onze gratis e‑mailalert
Wil jij op de hoogte blijven van het laatste nieuws, de trends, tips en andere interessante informatie op het gebied van branding, content-marketing, zakelijk bloggen, conversie-optimalisatie, SEO en alles daaromheen? Meld je dan direct even aan voor onze gratis e‑mailalert.
Ook wij gaan vertrouwelijk om met persoonsgegevens.
